Dysleksja w miejscu pracy
Łukasz Wojtacha
Dysleksja może nadal stanowić problem dla osób po zakończeniu edukacji formalnej i rozpoczęciu pracy. Osoby z dysleksją mogą nadal mieć trudności z czytaniem, pisaniem i ortografią, a także z zapamiętywaniem instrukcji, adresów lub terminów spotkań. Mogą mieć również trudności z takimi zadaniami jak kopiowanie informacji lub ich dokładne zapisywanie, wyszukiwanie plików lub porządkowanie ich w odpowiedniej kolejności, czytanie map lub rozróżnianie lewej i prawej strony. Ponadto, ponieważ osoby z dysleksją zazwyczaj potrzebują więcej czasu na przetwarzanie informacji, mogą czuć się przytłoczone napływającymi informacjami, zarówno pisanymi, jak i mówionymi. Może to powodować problemy z przyswajaniem długich raportów lub uczestniczeniem w długich dyskusjach. Osoby te mogą mieć również trudności z jasnym i zwięzłym przekazywaniem informacji innym w mowie lub piśmie. Pomimo tego, iż taka osoba wie co chce powiedzieć jednak może być zagubiona, zwłaszcza jeśli pracuje pod presją określonego terminu.
GCHQ stawia na dyslektyków
Trudności dyslektyczne można jednak łagodzić, zarządzać nimi i uwzględniać je w miejscu pracy. Pierwszym istotnym krokiem jest uznanie ich za fakt. W praktyce często pozostają one nierozpoznane, ponieważ dysleksja jest nadal postrzegana głównie jako trudność w czytaniu. Wiele osób dorosłych z dysleksją, dzięki połączeniu wsparcia ze strony rodziny i szkoły oraz własnej determinacji, nauczyło się czytać całkiem dobrze, ale nadal ma problemy w pokrewnych obszarach językowych, takich jak pisanie, pamięć i umiejętności organizacyjne.
Kiedy uczeń rozpoczyna pracę w szkole, warto, by jego wychowawca i/lub dyrektor szkoły poświęcił czas na udzielenie uczniowi z dysleksją pomocy w określeniu jego mocnych stron, które w przyszłości będzie mógł świadomie wykorzystać w pracy zawodowej oraz w zidentyfikowaniu cech szczególnych, które mogą powodować trudności.
Wiele trudności związanych z dysleksją ma charakter kontekstowy, stąd kontekst pracy ma kluczowe znaczenie. Trudności mogą się różnić w zależności od miejsca pracy. Ważne jest aby wziąć pod uwagę wymagania związane z pracą i trudności doświadczane przez daną osobę oraz spróbować dopasować te dwa czynniki. W ostatecznym rozrachunku monitorowanie i " diagnozowanie problemów" może być bardziej skuteczne niż ciągłe intensywne wsparcie.
Na przykład, przed złożeniem podania o pracę, dana osoba powinna dowiedzieć się, jakie umiejętności czytania i pisania będą wymagane i jak chętnie pracodawca będzie wspierał pracownika z dysleksją. Można także zasięgnąć informacji na temat stopnia zrozumienia przez pracodawcę konsekwencji dysleksji dla danej osoby.
Jest niezwykle istotne aby zarówno pracodawcy jak i pracownicy jako osoby z dysleksją byli świadomi jakie formy wsparcia mogą pracodawcy zaoferować, z których to pracownicy z dysleksją będą mogli korzystać w celu usprawnienia swojego funkcjonowania. Wśród różnorodnych form wsparcia wyróżnić można między innymi:
1. Zorganizowane wsparcie w celu poprawy umiejętności czytania i pisania, np. czytania ze zrozumieniem, planowania i organizacji pracy pisemnej.
2. Zorganizowane wsparcie, które pomoże zrekompensować specyficzne trudności, takie jak słaba pamięć, umiejętności organizacyjne, umiejętność układania sekwencji i koordynacja ręka-oko.
3. Ustrukturyzowane, wielozmysłowe nauczanie podczas szkolenia przed zatrudnieniem lub w miejscu pracy.
4. Trening relaksacyjny, który pomoże podejść do trudnych zadań w spokojny sposób, zwiększając tym samym efektywność pracownika z dysleksją.
5. Trening asertywności w celu rozwijania pewności siebie i umożliwienia szukania wsparcia u pracodawcy i współpracowników w razie potrzeby. Wsparcie powinno również koncentrować się na rozwoju poczucia własnej wartości i pewności siebie w miejscu pracy.
Dzięki odpowiedniemu wsparciu dorosła osoba z dysleksją może zwiększyć pewność siebie i ostatecznie samodzielnie radzić sobie z dysleksją. Miejmy nadzieję, że zdolności i talenty, które wcześniej były ukryte pod wpływem trudności związanych z dysleksją, będą miały szansę się ujawnić.
Wiele osób z dysleksją wyróżnia się na przykład w myśleniu lateralnym lub holistycznym; mogą one być kreatywne i innowacyjne, a także świadome powiązań i skojarzeń, które mogą umknąć osobom myślącym bardziej linearnie lub analitycznie; często mają one dobre zdolności wizualizacji, doskonałe umiejętności praktyczne i niewyuczone, intuicyjne zrozumienie funkcjonowania systemów.
Wzbogacony wkład pracownika z dysleksją w miejsce pracy zwykle prowadzi do poprawy jego relacji ze współpracownikami. Może to również zwiększyć jego szanse na awans i uczynić go bardziej wartościowym zasobem/pracownikiem dla pracodawcy. W konsekwencji osoby takie mogą zacząć samodzielnie radzić sobie z trudnościami związanymi z dysleksją w miejscu pracy.
Osoba dorosła z dysleksją może doświadczać trudności w miejscu pracy, które spowodowane są słabą pamięcią krótkotrwałą. Mogą one obejmować m.in.:
- robienie notatek podczas spotkań
- śledzenie dyskusji
- wykonywanie instrukcji ustnych
- odbieranie wiadomości telefonicznych.
Istnieje wiele sposobów samodzielnego radzenia sobie z trudnościami z pamięcią krótkotrwałą, które przy regularnym stosowaniu mogą w znacznym stopniu usprawnić efektywność pracy osoby z dysleksją. Należą do nich m. in.:
- dzielenie liczb i słów na części
- czytanie zdania powoli i dokładnie
- próbowanie zidentyfikowania głównego tematu każdego czytanego akapitu
- poproszenie o powtórzenie lub pisemne uzupełnienie instrukcji
- proszenie o instrukcje w formie wizualnej, np. schematów blokowych
- stosowanie ustalonych formatów dla wiadomości telefonicznych
- używanie symboli wizualnych, map myśli lub obrazów jako wskazówek i przypomnień
- nagrywanie na taśmę instrukcji / wykładów / spotkań
- robienie regularnych przerw na odpoczynek
- wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych
- używanie kolorowych zakreślaczy do zapisywania ważnych informacji lub notowania terminów
- wykorzystywanie technologii do pomocy w planowaniu, organizowaniu i pisaniu zadań
Osoba z dysleksją może również mieć trudności w miejscu pracy, które są spowodowane niewłaściwym porządkowaniem i organizacją. Mogą one obejmować:
- segregowanie dokumentów / wyszukiwanie plików
- przestrzeganie procedur pracy
- pisanie listów i notatek
- konstruowanie raportów
- jasne przedstawianie pomysłów w rozmowach ustnych / prezentacjach
- wykonywanie zadań w skuteczny, logiczny sposób
- radzenie sobie z różnorodnym obciążeniem pracą
- mylenie się co do czasu i miejsca spotkań
- spóźnianie się na umówione spotkania
- nieumiejętność ustalania priorytetów / niedotrzymywanie terminów- nieposiadanie właściwych dokumentów
Również i w tym przypadku osoba z dysleksją może samodzielne usprawnić swoje funkcjonowanie wynikające z wyżej opisanych trudności wynikających z nieprawidłowego układania sekwencji i struktury poprzez:
- czytanie słów i zdań kawałek po kawałku
- przeglądanie tekstu w celu uzyskania ogólnego obrazu przed czytaniem szczegółowym
- używanie kart z alfabetem
- kodowanie kolumn i rzędów cyfr za pomocą kolorów
- kodowanie kolorami instrukcji / protokołów
- oznaczanie kolorystyczne teczek i segregatorów, np. czerwony kolor
oznacza pilną pracę
- wyraźne oznakowanie akt i segregatorów- utrzymywanie porządku w miejscu pracy
- planowanie dziennych, tygodniowych i miesięcznych list działań
- trzymanie kalendarza w zasięgu wzroku
- zostawianie sobie czasu na nagłe wypadki / niespodziewane zadania
- przeglądanie na początku każdego dnia planu działania na dany dzień
- sprawdzanie na koniec każdego dnia, co zostało / nie zostało zrobione
- wcześniejsze planowanie zadań i raportów
- wstępne planowanie wystąpień ustnych / prezentacji
- wstępne planowanie zadań i dzielenie ich na części / etapy
- pracowanie krok po kroku
Jeszcze innej natury trudności w miejscu pracy osoby z dysleksją mogą być spowodowane problemami percepcyjnymi i motorycznymi. Mogą one tyczyć się:
- korzystania z maszyn takich jak kserokopiarki, faksy
- wprowadzania danych do komputera / kalkulatora
- kopiowania danych liczbowych prawidłowo i we właściwych kolumnach
- zapamiętywania, gdzie co zostało odłożone
- przyjmowania wiadomości
- używania pieczątki z datą/datownika
- utrzymywania porządku w dokumentach
- noszenia tacek, np. z kubkami do kawy
Sposobów samodzielnego radzenia sobie z trudnościami wynikającymi z problemów percepcyjnych i ruchowychjest wiele. Warto aby osoba z dysleksją zapoznała się z nimi i stosowała te metody, które w największym stopniu podniosą i usprawnią jej funkcjonowanie w tym obszarze. Można tu wymienić m. in.:
- używanie linijki w celu utrzymania porządku na stronie
- kserowanie tekstu na kolorowym papierze
- zaznaczanie kolorem układu tabel z liczbami
- systematyczne przeglądanie każdej części wykresów, diagramów, tabel z liczbami
- trzymanie przy urządzeniu instrukcji obsługi faksu itp.
- używanie ergonomicznej klawiatury
- używanie skrótów klawiaturowych / spowolnienie działania myszy
- planowanie dziennego, tygodniowego i miesięcznego harmonogramu pracy
- dokładne planowanie przed wyjazdem do nowego miejsca
- korzystanie z map odwróconych do góry nogami
- notowanie tras, np. do punktu ksero
- poproszenie o ciche miejsce do pracy
- używanie klawiatury zamiast pisania odręcznego
Osoby z dysleksją są coraz częściej zachęcane do postrzegania swojej odmienności w pozytywnym świetle. Jednak wiele z nich odczuwa negatywne skutki swoich trudności pod względem emocjonalnym. Wielu z nich czuje się zakłopotanych i zawstydzonych z powodu swojej dysleksji. Wielu osobom brakuje pewności siebie i cierpią z powodu niskiej samooceny. Często mogą doświadczać frustracji, złości, niepokoju i/lub strachu.
Jednak uznanie, zrozumienie i odpowiednie wsparcie ze strony pracodawcy może przynieść im ulgę, determinację i nadzieję.
GCHQ, czyli brytyjska Rządowa Kwatera Główna Komunikacji - agencja odpowiedzialna za przekazywanie informacji, w tym łamanie kodów i szyfrów, ma nietypowych pracowników. Jak się okazuje, w szeregach praktykantów agencji czterokrotnie częściej niż gdzie indziej zdarzają się osoby z dysleksją.
GCHQ to brytyjska służba specjalna zajmująca się zbieraniem i oceną informacji pochodzących z rozpoznania promieniowania elektromagnetycznego wykorzystywanego w telekomunikacji. Zaczynała ją pod nazwą Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów i w tej roli występuje od początku swojego istnienia. Do jej największych sukcesów należy złamanieszyfru niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma w czasie drugiej wojny światowej. Pracami nad tym osiągnięciem dowodził wówczas wybitny matematyk i pionier współczesnej informatyki Alan Turing. Był dyslektykiem.
GCHQ stawia na dyslektyków
Dziś agencja przyznaje, że wśród jej praktykantów znajduje się cztery razy więcej osób z dysleksją niż w programach innych organizacji. Twierdzi, że to skutek poszukiwania i rekrutowania osób, których mózgi przetwarzają informacje "inaczej".
Chodzi o to, informuje GCHQ, że osoby z dysleksją mają cenną umiejętność dostrzegania wzorców, których inni nie zauważają. - Szukamy ludzi, którzy potrafią dostrzec coś, co jest nie na miejscu, na dużym obrazku. Takich, którzy mają dobrą świadomość wizualną i potrafią dostrzec anomalie - powiedział Jo Cavan, dyrektor strategii, polityki i zaangażowania w GCHQ.
Cavan podkreśla, że w swojej stuletniej historii jego pracodawca potrafił docenić osoby neuronietypowe. Jako przykład podaje dyslektyka Alana Turinga. Jednak teraz, po marcowej publikacji zintegrowanego raportu nt. wywiadu, obronności i spraw zagranicznych Zjednoczonego Królestwa, zmiany przyspieszą.
Więcej cyberbezpieczeństwa
Agencja GCHQ będzie odpowiedzialna w większym stopniu za cyberobronę i cyberbezpieczeństwo, a to sprawi, że umiejętności analityczne dyslektyków będą jeszcze większym atutem. Jak podkreśla dziennik "The Guardian", przekaz od agencji zbiega się w czasie z szerszą dyskusją na temat dyslektyków w szkole i w pracy.
Jedna z analityczek GCHQ przyznała w podcaście "Made by Dyslexia", że częściowo zawdzięcza karierę swojej nietypowości. Eksperci przyznają, że często gorsze wyniki osób z dysleksją wynikają z tego, że za duży nacisk w edukacji i rekrutacji pracowników kładziony jest na zestandaryzowane testy. Tymczasem osoby z dysleksją nie mają standardowych sposobów myślenia.
GCHQ promuje się jako pracodawca sprzyjający neuronietypowości. Proces rekrutacyjny agencji pozwala np. kandydatom przynosić na spotkanie mapy pamięciowe, korzystać z dodatkowego czasu na przygotowanie odpowiedzi na pytania, a sama firma szkoli pracowników ze świadomości neuronietypowości i oferuje wsparcie.
Źródło: https://www.sess.ie/dyslexia-section/dyslexia-workplace
(tłumaczenie własne)
Pozostań w kontakcie
Nie przegap najnowszych aktualizacji, artykułów. Zapisz się do newslettera, aby otrzymywać wartościowe treści bezpośrednio do swojej skrzynki odbiorczej.