Patrzeć szerzej - słów kilka o osobach nietypowych - Czy diagnoza dysleksji ma termin ważności?!
Łukasz Wojtacha
Dysleksja może nadal stanowić problem dla osób po zakończeniu edukacji formalnej i rozpoczęciu pracy. Osoby z dysleksją mogą nadal mieć trudności z czytaniem, pisaniem i ortografią, a także z zapamiętywaniem instrukcji, adresów lub terminów spotkań. Mogą mieć również trudności z takimi zadaniami jak kopiowanie informacji lub ich dokładne zapisywanie, wyszukiwanie plików lub porządkowanie ich w odpowiedniej kolejności, czytanie map lub rozróżnianie lewej i prawej strony. Ponadto, ponieważ osoby z dysleksją zazwyczaj potrzebują więcej czasu na przetwarzanie informacji, mogą czuć się przytłoczone napływającymi informacjami, zarówno pisanymi, jak i mówionymi. Może to powodować problemy z przyswajaniem długich raportów lub uczestniczeniem w długich dyskusjach. Osoby te mogą mieć również trudności z jasnym i zwięzłym przekazywaniem informacji innym w mowie lub piśmie. Pomimo tego, iż taka osoba wie co chce powiedzieć jednak może być zagubiona, zwłaszcza jeśli pracuje pod presją określonego terminu.
Trudności dyslektyczne można jednak łagodzić, zarządzać nimi i uwzględniać je w miejscu pracy. Pierwszym istotnym krokiem jest uznanie ich za fakt. W praktyce często pozostają one nierozpoznane, ponieważ dysleksja jest nadal postrzegana głównie jako trudność w czytaniu. Wiele osób dorosłych z dysleksją, dzięki połączeniu wsparcia ze strony rodziny i szkoły oraz własnej determinacji, nauczyło się czytać całkiem dobrze, ale nadal ma problemy w pokrewnych obszarach językowych, takich jak pisanie, pamięć i umiejętności organizacyjne.
Kiedy uczeń rozpoczyna pracę w szkole, warto, by jego wychowawca i/lub dyrektor szkoły poświęcił czas na udzielenie uczniowi z dysleksją pomocy w określeniu jego mocnych stron, które w przyszłości będzie mógł świadomie wykorzystać w pracy zawodowej oraz w zidentyfikowaniu cech szczególnych, które mogą powodować trudności.
Wiele trudności związanych z dysleksją ma charakter kontekstowy, stąd kontekst pracy ma kluczowe znaczenie. Trudności mogą się różnić w zależności od miejsca pracy. Ważne jest aby wziąć pod uwagę wymagania związane z pracą i trudności doświadczane przez daną osobę oraz spróbować dopasować te dwa czynniki. W ostatecznym rozrachunku monitorowanie i " diagnozowanie problemów" może być bardziej skuteczne niż ciągłe intensywne wsparcie.
Na przykład, przed złożeniem podania o pracę, dana osoba powinna dowiedzieć się, jakie umiejętności czytania i pisania będą wymagane i jak chętnie pracodawca będzie wspierał pracownika z dysleksją. Można także zasięgnąć informacji na temat stopnia zrozumienia przez pracodawcę konsekwencji dysleksji dla danej osoby.
Jest niezwykle istotne aby zarówno pracodawcy jak i pracownicy jako osoby z dysleksją byli świadomi jakie formy wsparcia mogą pracodawcy zaoferować, z których to pracownicy z dysleksją będą mogli korzystać w celu usprawnienia swojego funkcjonowania. Wśród różnorodnych form wsparcia wyróżnić można między innymi:
1. Zorganizowane wsparcie w celu poprawy umiejętności czytania i pisania, np. czytania ze zrozumieniem, planowania i organizacji pracy pisemnej.
2. Zorganizowane wsparcie, które pomoże zrekompensować specyficzne trudności, takie jak słaba pamięć, umiejętności organizacyjne, umiejętność układania sekwencji i koordynacja ręka-oko.
3. Ustrukturyzowane, wielozmysłowe nauczanie podczas szkolenia przed zatrudnieniem lub w miejscu pracy.
4. Trening relaksacyjny, który pomoże podejść do trudnych zadań w spokojny sposób, zwiększając tym samym efektywność pracownika z dysleksją.
5. Trening asertywności w celu rozwijania pewności siebie i umożliwienia szukania wsparcia u pracodawcy i współpracowników w razie potrzeby. Wsparcie powinno również koncentrować się na rozwoju poczucia własnej wartości i pewności siebie w miejscu pracy.
Dzięki odpowiedniemu wsparciu dorosła osoba z dysleksją może zwiększyć pewność siebie i ostatecznie samodzielnie radzić sobie z dysleksją. Miejmy nadzieję, że zdolności i talenty, które wcześniej były ukryte pod wpływem trudności związanych z dysleksją, będą miały szansę się ujawnić.
Wiele osób z dysleksją wyróżnia się na przykład w myśleniu lateralnym lub holistycznym; mogą one być kreatywne i innowacyjne, a także świadome powiązań i skojarzeń, które mogą umknąć osobom myślącym bardziej linearnie lub analitycznie; często mają one dobre zdolności wizualizacji, doskonałe umiejętności praktyczne i niewyuczone, intuicyjne zrozumienie funkcjonowania systemów.
Wzbogacony wkład pracownika z dysleksją w miejsce pracy zwykle prowadzi do poprawy jego relacji ze współpracownikami. Może to również zwiększyć jego szanse na awans i uczynić go bardziej wartościowym zasobem/pracownikiem dla pracodawcy. W konsekwencji osoby takie mogą zacząć samodzielnie radzić sobie z trudnościami związanymi z dysleksją w miejscu pracy.
Osoba dorosła z dysleksją może doświadczać trudności w miejscu pracy, które spowodowane są słabą pamięcią krótkotrwałą. Mogą one obejmować m.in.:
- robienie notatek podczas spotkań
- śledzenie dyskusji
- wykonywanie instrukcji ustnych
- odbieranie wiadomości telefonicznych
Istnieje wiele sposobów samodzielnego radzenia sobie z trudnościami z pamięcią krótkotrwałą, które przy regularnym stosowaniu mogą w znacznym stopniu usprawnić efektywność pracy osoby z dysleksją. Należą do nich m. in.:
- dzielenie liczb i słów na części
- czytanie zdania powoli i dokładnie
- próbowanie zidentyfikowania głównego tematu każdego czytanego akapitu
- poproszenie o powtórzenie lub pisemne uzupełnienie instrukcji
- proszenie o instrukcje w formie wizualnej, np. schematów blokowych
- stosowanie ustalonych formatów dla wiadomości telefonicznych
- używanie symboli wizualnych, map myśli lub obrazów jako wskazówek i przypomnień
- nagrywanie na taśmę instrukcji / wykładów / spotkań
- robienie regularnych przerw na odpoczynek
- wykonywanie ćwiczeń relaksacyjnych
- używanie kolorowych zakreślaczy do zapisywania ważnych informacji lub notowania terminów
- wykorzystywanie technologii do pomocy w planowaniu, organizowaniu i pisaniu zadań
Osoba z dysleksją może również mieć trudności w miejscu pracy, które są spowodowane niewłaściwym porządkowaniem i organizacją. Mogą one obejmować:
- segregowanie dokumentów / wyszukiwanie plików
- przestrzeganie procedur pracy
- pisanie listów i notatek
- konstruowanie raportów
- jasne przedstawianie pomysłów w rozmowach ustnych / prezentacjach
- wykonywanie zadań w skuteczny, logiczny sposób
- radzenie sobie z różnorodnym obciążeniem pracą
- mylenie się co do czasu i miejsca spotkań
- spóźnianie się na umówione spotkania
- nieumiejętność ustalania priorytetów / niedotrzymywanie terminów- nieposiadanie właściwych dokumentów
Również i w tym przypadku osoba z dysleksją może samodzielne usprawnić swoje funkcjonowanie wynikające z wyżej opisanych trudności wynikających z nieprawidłowego układania sekwencji i struktury poprzez:
- czytanie słów i zdań kawałek po kawałku
- przeglądanie tekstu w celu uzyskania ogólnego obrazu przed czytaniem szczegółowym
- używanie kart z alfabetem
- kodowanie kolumn i rzędów cyfr za pomocą kolorów
- kodowanie kolorami instrukcji / protokołów
- oznaczanie kolorystyczne teczek i segregatorów, np. czerwony kolor
oznacza pilną pracę
- wyraźne oznakowanie akt i segregatorów- utrzymywanie porządku w miejscu pracy
- planowanie dziennych, tygodniowych i miesięcznych list działań
- trzymanie kalendarza w zasięgu wzroku
- zostawianie sobie czasu na nagłe wypadki / niespodziewane zadania
- przeglądanie na początku każdego dnia planu działania na dany dzień
- sprawdzanie na koniec każdego dnia, co zostało / nie zostało zrobione
- wcześniejsze planowanie zadań i raportów
- wstępne planowanie wystąpień ustnych / prezentacji
- wstępne planowanie zadań i dzielenie ich na części / etapy
- pracowanie krok po kroku
Jeszcze innej natury trudności w miejscu pracy osoby z dysleksją mogą być spowodowane problemami percepcyjnymi i motorycznymi. Mogą one tyczyć się:
- korzystania z maszyn takich jak kserokopiarki, faksy
- wprowadzania danych do komputera / kalkulatora
- kopiowania danych liczbowych prawidłowo i we właściwych kolumnach
- zapamiętywania, gdzie co zostało odłożone
- przyjmowania wiadomości
- używania pieczątki z datą/datownika
- utrzymywania porządku w dokumentach
- noszenia tacek, np. z kubkami do kawy
Sposobów samodzielnego radzenia sobie z trudnościami wynikającymi z problemów percepcyjnych i ruchowychjest wiele. Warto aby osoba z dysleksją zapoznała się z nimi i stosowała te metody, które w największym stopniu podniosą i usprawnią jej funkcjonowanie w tym obszarze. Można tu wymienić m. in.:
- używanie linijki w celu utrzymania porządku na stronie
- kserowanie tekstu na kolorowym papierze
- zaznaczanie kolorem układu tabel z liczbami
- systematyczne przeglądanie każdej części wykresów, diagramów, tabel z liczbami
- trzymanie przy urządzeniu instrukcji obsługi faksu itp.
- używanie ergonomicznej klawiatury
- używanie skrótów klawiaturowych / spowolnienie działania myszy
- planowanie dziennego, tygodniowego i miesięcznego harmonogramu pracy
- dokładne planowanie przed wyjazdem do nowego miejsca
- korzystanie z map odwróconych do góry nogami
- notowanie tras, np. do punktu ksero
- poproszenie o ciche miejsce do pracy
- używanie klawiatury zamiast pisania odręcznego
Osoby z dysleksją są coraz częściej zachęcane do postrzegania swojej odmienności w pozytywnym świetle. Jednak wiele z nich odczuwa negatywne skutki swoich trudności pod względem emocjonalnym. Wielu z nich czuje się zakłopotanych i zawstydzonych z powodu swojej dysleksji. Wielu osobom brakuje pewności siebie i cierpią z powodu niskiej samooceny. Często mogą doświadczać frustracji, złości, niepokoju i/lub strachu.
Jednak uznanie, zrozumienie i odpowiednie wsparcie ze strony pracodawcy może przynieść im ulgę, determinację i nadzieję.
Źródło: https://www.sess.ie/dyslexia-section/dyslexia-workplace
(tłumaczenie własne)
Pozostań w kontakcie
Nie przegap najnowszych aktualizacji, artykułów. Zapisz się do newslettera, aby otrzymywać wartościowe treści bezpośrednio do swojej skrzynki odbiorczej.